vrijdag 13 maart 2009

De zin en onzin van transliteraties

Wanneer je Thaise woorden gaat voorstellen met romaanse letters spreken we van transliteratie. Sommigen spreken ook wel van fonetisch schrift alhoewel niet elke transliteratie puur fonetisch is. Er zijn verschillende soorten transliteratie-systemen:

- Transliteratie specifiek voor een bepaald handboek
- I.P.A. (international phonetic alphabet)
- Het Thai Royal Institute system

Er is een alternatief voor het gebruik van transliteraties, namelijk het fonetisch schrift gebaseerd op het Thai. Dit samen met de 3 transliteraties-systemen worden besproken in dit artikel.

Transliteratie specifiek voor een bepaald handboek

Wanneer je een leerboek kiest dat zijn eigen transliteratie-systeem heeft, is het belangrijk dat je je bewust bent van de keuzes die de auteur heeft gemaakt. Veel auteurs gebruiken combinaties van letters om bepaalde klanken uit het Thai voor te stellen.
In Engelstalige handboeken vind je bijvoorbeeld:
ร้อน : rawn(H)
De klank "aw" in het Engels benadert อ maar is niet hetzelfde.
ปาก : bpark(L)
De klank "ar" in het Engels benadert -า maar is niet hetzelfde.
In Nederlandstalige handboeken vind je bijvoorbeeld:
ดึก : duk(L)
De klank "u" in het Nederlands benadert อึ maar is niet hetzelfde.
Wanneer de transliteratie gaat lezen zoals ze geschreven staat, ga je tot een verkeerde uitspraak komen. Sommige auteurs lossen dit probleem op door enkele symbolen uit het I.P.A. te gebruiken in de transliteratie. De boeken van B.P. Beckers doen dit bijvoorbeeld. Dit is een vrij elegante oplossing.

Het Engels is een vrij slechte taal om te gebruiken als basis voor een transliteratie-systeem. Veel Nederlandstaligen zullen geneigd zijn het Engels "op zijn Nederlands" uit te spreken en zelfs Engelstaligen van verschillende werelddelen hebben een verschillende uitspraak. Bovendien is het Engels een taal die heel wat klanken uit het Thai mist. Gebruik van transliteraties gebaseerd op het Nederlands is dan ook een pluspunt van de handleiding van Thaibel.

Sommige auteurs kiezen er voor geen toontekens op de transliteratie te plaatsen omdat je de tonen ook zou de kunnen afleiden uit het Thaise schrift. Dit is een vreemde redenering want als je toch al Thai kan lezen, heb je meestal geen transliteratie nodig. Bovendien kan je de toon niet altijd afleiden uit het Thaise schrift. Zo heeft เพชร volgens de toonregels een dalende toon en lange klinker. Maar dit woord wordt uitgesproken met een korte klinker en hoge toon. En een eenvoudig woordje als เขา wordt meestal uitgesproken met hoge toon in plaats van stijgende toon.

I.P.A. (international phonetic alphabet)

Het I.P.A. heeft letters voor elke klank uit het Thai. Dit alfabet is dus perfect geschikt om, gecombineerd met toontekens, de Thaise taal weer te geven. Het nadeel is dat het leren van het I.P.A. niet eenvoudig is. Bovendien vergt het I.P.A. een speciaal lettertype en het kan dus niet zo maar direct op iedere computer (zonder dit lettertype) getoond worden.

Het Thai Royal Institute System

Het Royal Institute schrijft de transliteraties voor van de Thaise plaatsnamen zoals je dit vindt naast Thaise snelwegen. Dit systeem is helemaal ongeschikt voor de student Thaise taal. Het maakt bijvoorbeeld geen onderscheid tussen de korte อั en de lange -า of de lange โ- en korte โอะ . Ook worden de โ- en อ door dezelfde letter worden voorgesteld.

Bijvoorbeeld:
กัน : kan กลาง: klang
คน: kon ร้อน: ron โกรธ: kroth

Fonetisch schrift gebaseerd op het Thai

De Thai-Thai woordenboeken maken gebruik van een fonetisch schrift gebaseerd op het Thai. Dit systeem gebruikt een bepaalde subset uit het Thaise alfabet, namelijk alleen de meest voorkomende letters. Moeilijke letters worden door de meest voorkomende letter met dezelfde klank vervangen. De woorden worden in lettergrepen gesplitst, die wanneer ze afzonderlijk gelezen zouden worden steeds de juiste uitspraak en toon hebben. Om de toon juist te krijgen wordt waar nodig een ห toegevoegd. Dit is ongetwijfeld het meest correcte en meest interessante fonetische schrift voor iemand die Thai kan lezen.

Bijvoorbeeld:

ประโยค: ประหโยก
สกปรก : สกกะปรก

Zorgt het gebruik van transliteraties voor tijdswinst?

Los van het feit dat transliteraties vaak leiden tot een slechte uitspraak hebben transliteraties nog 1 groot nadeel. Heel wat mensen hebben een visueel geheugen. Wanneer we nieuwe woorden leren, onthouden we in het beginstadium niet de opeenvolging van klanken maar wel de opeenvolging van letters. Het beeld wat we in ons hoofd hebben van het woord helpt ons bij de uitspraak. Als je Thai begint te leren op basis transliteraties ga je leren de transliteratie te onthouden. Wanneer je later wil overschakelen naar het leren van de Thaise schrift ga je altijd terugvallen op de transliteratie van de woorden. Dit maakt het leren schrijven van de Thaise taal moeilijker. Voor mensen die een hoger niveau willen bereiken bij het leren van het Thai werken transliteraties dus contraproductief. Deze mensen zou ik aanraden onmiddellijk de meest voorkomende Thaise letters te leren en alleen het Thai fonetisch schrift te gebruiken.

Als je NIET van plan bent Thai te leren leren of schrijven, hebben de eerste 3 soorten transliteraties echter wel een voordeel: je bent er snel mee weg omdat het niet nodig is om het Thaise schrift eerst te leren.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten